شناسایی و تعیین تنوع گونه ای زنبورهای پارازیتویید گروه pimpliformes (hym.: ichneumonidae) در شمال مرکزی ایران

در این پژوهش تاکسونومی و تنوع گونه ای زنبورهای پارازیتویید گروه pimpliformes (hymenoptera: ichneumonidae) در شمال مرکزی ایران (استان های البرز، قزوین، گیلان و مازندران) طی سال های 1389-1390 مورد بررسی قرار گرفت. نمونه ها با استفاده از تله مالیز و تور حشره گیری جمع آوری شدند. در هر استان چهار محل با اختلاف ارتفاع حدود 500 متر و با شرایط زیستگاهی متفاوت انتخاب و در هر محل دو تله مالیز با فاصله 500-1000 متر از اواخر اسفند تا اواخر آبان ماه سال بعد قرار داده شد. برداشت نمونه ها و تخلیه بطری های حاوی نمونه در سال 1389 به صورت هفتگی و در سال 1390 یک هفته در میان صورت گرفت. پس از انتقال بطری ها به آزمایشگاه، نمونه های مورد نظر جدا و سپس اتاله شدند. در مجموع 2929 فرد در قالب 78 گونه از زنبورهای گروه pimpliformes و متعلق به 4 زیرخانواده به شرح زیر شناسایی شدند. از این تعداد، سه گونه جدید برای دنیای علم ، 12 جنس و 49 گونه نیز برای اولین بار از ایران گزارش شدند که در فهرست زیر به ترتیب با علامت ***، ** و * مشخص شده اند. subfamily: collyriinae cushman, 1924 genus: collyria schiodte, 1839; collyria coxator (villers, 1789) subfamily: diplazontinae viereck, 1918 genus: diplazon nees, 1819; diplazon annulatus (gravenhorst, 1829)?; diplazon lae-tatorius (fabricius, 1781); diplazon pectoratorius (gravenhorst, 1829)?; diplazon ti-biatorius (thunberg, 1822)?; genus: enizemum forster, 1869; enizemum ornatum (gravenhorst, 1829); genus: homotropus forster, 1869??; homotropus nigritarsus (gravenhorst, 1829)?; homotropus pictus (gravenhorst, 1829)?; genus: promethes forster, 1869; promethes sulcator (gravenhorst, 1829); genus: sussaba cameron, 1909; sussaba flavipes (lucas, 1849)?; sussaba pulchella (holmgren, 1858)?; genus: syrphoctonus forster, 1869??; syrphoctonus tarsatorius (panzer, 1809)?; genus: syr-phophilus dasch, 1964??; syrphophilus bizonarius (gravenhorst, 1829)?; genus: tymmophorus schmiedieknecht, 1913??; tymmophorus obscuripes (holmgren, 1858)?; genus: woldstedtius carlson, 1979; woldstedtius biguttatus (gravenhorst, 1829); woldstedtius citropectoralis (schmiedeknecht, 1926)?; genus: xestopelta dasch, 1964??; xestopelta gracilima (schmiedeknekht, 1926)? subfamily: orthocentrinae forster, 1869 genus: batakomacrus kolarov, 1986??; batakomacrus caudatus (holmgren, 1858)?; batakomacrus noyesi broad, 2010?; genus megastylus schiodte, 1838; megastylus cruentator schiodte, 1838?; megastylus flavopictus (gravenhorst, 1829); megastylus orbitator schiodte, 1838?; genus orthocentrus gravenhorst, 1829??; orthocentrus as-per (gravenhorst, 1829)?; orthocentrus castellanus ceballos, 1963?; orthocentrus hir-sutor aubert, 1969?; orthocentrus protervus holmgren, 1858?; orthocentrus sannio holmgren, 1858?; orthocentrus strigatus holmgren, 1858?; orthocentrus winnertzii forster, 1850?; orthocentrus winnertzii planator aubert, 1978?; genus: picrostigeus f?rster, 1869??; picrostigeus furcatus mohammadi-khoramabadi and talebi sp. nov.???; picrostigeus ventrodentatus mohammadi-khoramabadi and talebi sp. nov.???; picrostigeus gilanensis mohammadi-khoramabadi and talebi sp. nov.???; genus: plectiscus gravenhorst, 1829??; plectiscus agilis (holmgren, 1858)?; plectiscus callidulus (holmgren, 1858)?; plectiscus minutus (holmgren, 1858)?; genus: ste-nomacrus f?rster, 1869??; stenomacrus affinitor aubert, 1981?; stenomacrus carbo-nariae roman, 1939?; stenomacrus curvicaudatus (brischke, 1871)?; stenomacrus de-letus (thomson, 1897)?; stenomacrus exerens (thomson, 1898)?; stenomacrus merula (gravenhorst, 1829)?; stenomacrus nr. minutissimus (zetterstedt, 1838)?; stenomacrus silvaticus (holmgren, 1858)? subfamily: pimplinae wesmael, 1845 tribe: delomeristini helen, 1915; genus: perithous holmgren, 1859; perithous divi-nator (rossi 1790); perithous septemcinctorius (thunberg, 1824); tribe: ehialtini he-len, 1915; genus: clistopyga gravenhorst 1829; clistopyga incitator (fabricius, 1793); clistopyga laevis kasparyan, 1981?; genus: dolichomitus smith 1877; dolichomitus agnoscendus (roman, 1939)?; dolichomitus kriechbaumeri (schulz 1906); genus: en-dromopoda helen, 1939; endromopoda arundinator fabricius, 1804; endromopoda detrita (holmgren 1860); genus: ephialtes gravenhorst, 1829; ephialtes manifestator (linaeus, 1758); genus: exeristes forster, 1869; exeristes roborator (fabricius, 1973); genus: liotryphon ashmead 1900; liotryphon punctulatus (ratzeburg, 1848)?; genus: scambus hartig 1838; scambus nigricans (thomson 1877); genus: schizopyga gra-venhorst 1829; schizopyga flavifrons holmgren, 1856?; schizopyga podagrica graven-horst, 1829; genus: tromatobia forster 1869??; tromatobia lineatoria (villers, 1789)?; tromatobia ornata (gravenhorst, 1829)?; genus: zabrachypus cushman 1920?? ; zabrachypus cazorlensis rey del castillo 1996?; zabrachypus primus cushman 1920?; zabrachypus moldavicus constantineanu & constantineanu, 1969?; genus: zaglyptus forster 1869; zaglyptus multicolor (gravenhorst, 1829); zaglyptus multicolor rufescens (fonscolombe, 1854)?; genus: zatypota forster 1869; zatypota bohemani (holmgren, 1860); zatypota albicoxa (walker 1874)?; zatypota percontatoria (muller 1776)?; tribe: pimplini wesmael, 1845; genus: itoplectis forster 1869; itoplectis alternans (gravenhorst 1829)?; itoplectis maculator (fabricius 1775); itoplectis tunetana (schmiedeknecht 1914); itoplectis melanocephala (gravenhorst 1829); genus: pimpla fabricius, 1804; pimpla asiatica kasparyan, 1973?; pimpla insignatoria (gravenhorst 1807)?; pimpla rufipes (miller 1759); pimpla spuria gravenhorst 1829; pimpla turio-nellae (linnaeus 1758); genus: theronia holmgren 1859; theronia atalantae (poda 1761) کلید شناسایی در سطوح زیرخانواده، جنس و گونه برای این گروه به همراه تصاویر ویژگی های مهم ریخت شناسی بیرونی ارایه گردید. دوره فعالیت پروازی حشرات بالغ، ترجیحات زیستگاهی و نیز تغییرات فونستیک در طول ارتفاعات رشته کوه البرز ثبت و مورد بحث قرار گرفت. تنوع گونه ای آلفا برای هر زیرخانواده و گروه pimpliformes با تحلیل منحنی های رتبه-فراوانی و تجمع گونه و نیز محاسبه شاخص های مختلف تنوع گونه ای و یکنواختی انجام شد. نتایج رتبه بندی استان ها و دو شیب رشته کوه البرز با استفاده از شاخص رنی نشان داد که در گروه pimpliformes در مجموع به ترتیب استان های گیلان، مازندران، قزوین و البرز و از نظر شیب، شیب شمالی و سپس شیب جنوبی از تنوع گونه ای بالاتری برخوردار بودند. غنای کل هر استان و شیب در هر زیرخانواده و کل گروه محاسبه شد و برآوردها نشان داد که نمونه برداری حاضر توانسته است بین 85-95 درصد گونه های موجود در شمال مرکزی ایران را مورد اکتشاف قرار دهد. محاسبه شاخص های مختلف تنوع گونه ای بتا نشان داد که در شیب های جنوبی ارتفاعات بیش از 1500 متر و در شیب های شمالی ارتفاعات بین 500-1500 متر دارای غنای بالاتری نسبت به سایر ارتفاعات بودند. واژه های کلیدی: ichneumonidae، pimpliformes، collyriinae، diplazontinae، orthocentrinae، pimplinae، تاکسونومی، تنوع گونه ای، ایران